حدیث
سوگند به خدا امام شما سالیان درازی غایب می شود و چشم های مومنین در فراق او اشکباران است

پنجشنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ Thursday, 28 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 1978 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد دیدگاهها : 187×
پ
پ
جامعه امروز ما، آكنده از پرسشهايي است كه بخش عمده اي از آن پيرامون مسائل فكري و اعتقادي مي باشد.
آنچه مهم است اين است كه وجود اين پرسشها همانند شمشير دولبه است. يعني همانگونه كه مي توان آنها را منشأ حركت به سمت پاسخ و فهم دقيق و عميقي از اعتقاد و مذهب دانست (و اين صد البته اميدوار كننده است و مي توان آن را به فال نيك گرفت). به همان شكل، اگر اين سؤالات پاسخ داده نشود و يا به نحو قانع كننده و صحيحي حق آن ادا نشود مي تواند منشأ انحرافات بزرگ و خطرناكي باشد كه تا ساليان سال و نسل هاي متمادي ادامه يابد.
در اين نوشتار، برآنيم تا ضمن مقايسه شرايط اجتماعي و فكري روزگار فعلي با جامعه زمان امام رضا عليه السلام چگونگي اهتمام ايشان نسبت به حل مشكلات فكري و نيازهاي آن جامعه را بررسي كنيم و از اين رهگذر، درسي عملي براي رفع مشكلات امروز خود فراگيريم.درسي كه براي يكايك ما كه به عنوان مخاطبان آخرين فرستاده الهي، از چشمه جوشان قرآن و گنجينه ارزشمند روايات و سيره اهل بيت (ع) برخورداريم و بعضا خواسته يا ناخواسته از دانسته ها و داشته هاي خود غافل مي شويم و آنچه خود داريم از بيگانه تمنامي كنيم!روزگار جامعه مسلمين در اواخر قرن دوم هجري و در دوران امامت حضرت رضا عليه السلام از نظر تعدد و تنوع نظرات مختلف و وجود پرسش هاي گوناگون در اجتماع، شبيه وضعيت امروزين ما بوده است.
با گسترش جغرافيايي دنياي اسلام در زمان بني عباس، مرتبا افكار و آراي جديدي نيز به حوزه فكر و انديشه راه مي يافت. ديگر آنكه از اواسط قرن دوم هجري كتابهاي مكاتب مختلف و از جمله نحله هاي فكري يونان قديم نيز به عربي ترجمه شد و ميان مسلمانان نشر يافت و خود اين نيز سوالات فراواني را برانگيخت.
اين مختصري درباره شرايط روزگار امامت حضرت رضا عليه السلام بود. اما ببينيم كه ايشان چگونه با اين نياز علمي و عطش فكري جامعه برخورد مي كردند. روايتي از امام جواد عليه السلام بيان شده است كه وقتي از ايشان پرسيدند: چرا پدرتان رضا ناميده شد؟ فرمودند: زيرا مخالفان و دشمنان ايشان نيز همانند موافقان و دوستداران، به ايشان راضي مي شدند. (عيون اخبار الرضا ـ باب اول) و به بيان ديگر پاسخ سوالات خود را به شكل جامع و كامل از ايشان مي گرفتند. دامنه اين مطلب به مسلمانان نيز محدود نمي شد، بلكه حضرت با عالمان اديان ديگر (مانند مسيحيت، يهوديت و دين زرتشت) نيز به بحث مي پرداختند و برپايه كتب مورد قبول آنها استدلال مي كردند. به عنوان نمونه مي توان به مجلسي كه مامون تشكيل داد و از عالمان تمام اديان مشهور آن روزگار دعوت نمود، اشاره كرد. مشروح اين مجلس در جلد دوم احتجاج طبرسي ذكر شده است (احتجاج 307) كه در ضمن آن امام مي فرمايند: من با اهل تورات براساس تورات و با اهل انجيل براساس انجيل و با اهل زبور براساس زبور دليل خواهم آورد.
مباحثات حضرت از نظر وسعت مطالب نيز قابل تامل است. چرا كه دامنه گسترده اي از اشكالات و شبهات آن روزگار (همچون مباحث توحيدي و صفات الهي مانند علم، قدرت و اراده ـ جبر و اختيار و عدل الهي ـ حدوث و قدوم قرآن ـ عصمت انبياي الهي ـ آيات متشابه در قرآن ـ مباحث مربوط به امامت و …) را در بر مي گرفت.
در مورد امامت ـ با توجه به تفرقه شيعيان و رجوع برخي از آنها به افراد ديگري به عنوان امام ـ حضرت توجه ويژه اي ابراز داشته اند و بيان هاي روشنگري در اين زمينه دارند. در باب 41 و 42 عيون اخبار الرضا ايشان به نشانه هاي امام و صفات او اشاره كرده اند تا گمراهان را به راه درست و راست رهنمون شوند.
امام اساس اسلام است و با اعتقاد به او نماز و روزه و ديگر احكام كامل و مقبول است. امام ماه درخشان و نور تابان است، او آب شيرين است كه تشنگي را فرو مي نشاند، راهنماي مسير هدايت و نجات دهنده از گمراهي است. امام امانت داري مداراگر و دوستدار و پدري مهربان است …
در مجموعه رواياتي ديگر (باب 44 عيون اخبار الرضا) حضرت ايمان را اعتقاد قلبي، اقرار زباني و انجام اعمال خارجي معرفي مي كنند و به اين شكل عقيده افرادي را كه ايمان را فقط قلبي و فاقد بروز و ظهور خارجي مي دانند، نفي مي كنند.
پايان نوشتار را به گفتاري ديگر از آن نور تابان الهي مزين مي كنيم. اباصلت از ايشان چنين روايت مي كند:
خداوند بنده اي را كه امر ما را زنده نگه مي دارد، مورد لطف و مرحمت خويش قرار دهد. و وقتي از امام سوال مي كند كه چگونه بايد اين كار را انجام داد؟ در پاسخ مي فرمايند: علوم ما را فراگيرد و به ديگران بياموزد، براستي اگر مردم لطف و زيبايي سخنان ما را مي دانستند، از ما پيروي مي كردند. (مسند امام رضا عليه السلام)
به نظر مي رسد يگانه راه براي پاسخ گفتن به پرسشها و ترديدهاي اعتقادي اين روزگار، همانا دفاع علمي و مستدل برپايه منطق محكم قرآن و علوم اهل بيت عليهم السلام باشد و اين البته نياز به تاملات علمي و آموختن عميق دارد چرا كه هر چه در اين اقيانوس بي كران فرورويم گوهرهاي رخشنده تري به چنگ خواهيم آورد و روشنايي بيشتري را به اطراف خود هديه خواهيم كرد و اين شايد زيباترين درسي باشد كه در ايام ولادت هشتمين امام مي توان از ايشان فراگرفت.
محسن صنايع ـ روزنامه همشهري
پیشنهاد گروه فرهنگی امیدواران
آسایش دو گیتی

مطالب مرتبط

آسایش دو گیتی
10 ماه قبل
حصار دل
10 ماه قبل
هویت من
10 ماه قبل

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.