اثبات ولایت و امامت امیرالمومنین علی علیه السلام
دکتر محمد هادی قندهاری
بخش دهم
موضوع: ادامه بررسی آیه اکمال دین (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمْمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ …)
فایل تصویری
فایل صوتی
متن پیاده شده به زبان انگلیسی
متن پیاده شده به زبان گجراتی
متن پیاده شده:
دربارۀ آیه ی اکمال دو سؤال مطرح می‌کنند:
1. در اکثر تفاسیر اهل سنت و برخی از تفاسیر شیعه آمده است که این آیه مربوط به روز عرفات در سفر حجة الوداع است. می گویند، در آن روز وقتی مخالفین و منافقین ، جمعیت زیاد را دیدند، از نابودی دین با آن جمعیت مأیوس شدند. لذا است برای اینکه مطلب را از غدیر خم جدا کنند این آیه را مربوط به روز عرفه در سفر حجة الوداع می دانند.
البته توجه داشته باشید مانعی ندارد آیه در روز عرفه نازل شده باشد اما در موضوع ولایت امیرالمومنین علی علیه السلام باشد. ولی با فرض این که در روز عرفه و مربوط به جمعیت کثیر مسلمانان باشد، چند نکته وجود دارد که با توجه به این نکات این فرض رد خواهد شد:
نکته اول: باید شأن نزول آیه چهار صفت نقل شده در آیه را پوشش بدهد. کفار مأیوس بشوند؛ دین کامل بشود؛ نعمت تمام بشود؛ خدا به چنین دینی راضی بشود. بفرمایید که در روز عرفه و آن جمعیت کثیر حجة الوداع، چگونه دین کامل شد؟ توضیحی ندارند. در حالی که دین به ولایت امیرالمومنین در روز غدیر کامل شده است.
نکته دوم : به تصریح مفسرین در ذیل سوره نسا بعد از سفر حجة الوداع بعضی از احکام مثل حکم ربا، حکم کلاله و مانند آن نازل شده است. پس نمی تواند دین به احکام حج در روز عرفه تکمیل شده باشد؛ چون احکام دیگری هم بعد از این نازل شده است. لذا است با توجه به اینکه این قول نمیتواند چهار صفت موجود در آینه را پوشش بدهد ، قطعاً به عنوان شأن نزول این آیه مردود خواهد بود.
2. فخرالدین رازی با توجه به این که در ابتدای این آیه، حرمت ۱۱ فراورده گوشتی آمده است ، این آیه و تاکید دو گانه بر الیوم را مربوط به روز حرمت ۱۱ فرآورده گوشتی می داند.
در پاسخ می گوییم:
اگر به تعبیر آیه دقت کنید، در ابتدای آیه حرمت 11 مورد گوشت بیان شده است :
حرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لحَمُ الخْنزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَير اللَّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُترَدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ مَا أَكلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلىَ النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالْأَزْلَامِ ذَالِكُمْ فِسْق
1. مردار بر شما حرام است
2. خون حرام است
3. گوشت خوک بر شما حرام است
4. هر حیوانی که بدون نام خدا ذبح بشود حرام است
5. هر حیوانی که به هر وسیله ای خفه بشود گوشتش بر شما حرام است
6. حیوانی که با ضرب و شکنجه یا بیماری بمیرد گوشتش بر شما حرام است .
7. حیوانی که از بلندی پرت بشود و بمیرد یا در چاه بیفتد و بمیرد گوشتش بر شما حرام است.
8. حیوانی که در نزاع بین حیوانات شاخ بخورد و بمیرد گوشتش بر شما حرام است
9. حیوانی که در حمله درندگان بمیرد گوشتش حرام است، مگر قبل از این که آن حیوان مورد حمله کشته بشود شما او را به طریق شرعی ذبح کنید
10. حیواناتی که آن را به خاطر بت ها ذبح کنید و سر ببرید بر شما حرام است
11. حیوانی که او را با تیرک های قمار تقسیم بکنید، گوشت آن حیوان هم حرام خواهد بود
پس در این آیه ۱۱ فراورده حرام گوشتی را خدا معرفی می فرماید بعد می فرماید:
الْيَوْمَ يَئسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلَا تخَشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمْمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ دِينًا
بعد از بخش اکمال دین، هنوز آیه ادامه دارد و چنین می فرماید:
فمَنِ اضْطُرَّ فىِ مخَمَصَةٍ غَيرْ مُتَجَانِفٍ لّاِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
هر کسی در یک گرفتاری گیر بکند، مخمصه یعنی گرسنگی زیاد، فرو رفتن شکم، هر کسی که به علت گرسنگی در بیابان در موارد نیاز شدید ناچار از خوردن این ۱۱ فرآورده گوشتی بشود ، در حداقلی که گرسنگی برطرف بشود و از مرگ نجات پیدا کند، خدا او را می آمرزد.
بنابراین اگر ما آیه اکمال دین را از این وسط حذف کنیم، قسمت اول آیه و قسمت آخر آیه دقیقاً دنباله هم خواهند بود. یعنی آن ۱۱ فرآورده گوشتی حرام است ولی در مواردی که فرد ناچار از تغذیه از آنها باشد خدا سخت گیری نمی کند و چنین کسی را می آمرزد. به همین جهت مفسرین شیعه می‌گویند آیه اکمال دین در آیه ۱۱ فراورده گوشتی یک جمله معترضه است. مثل این می ماند که بنده دارم سخنرانی می کنم، ناگهان بگویم که لطفاً پنجره را ببندید. این جمله ربطی به بحث بنده ندارد و اصطلاحاً به آن جمله معترضه می گویند. جمله معترضه را وقتی از جمله بیرون بکشید، آن جمله کامل خواهد بود و نقصی در جمله اتفاق نمی افتد. آیه اکمال دین را اگر از این وسط بیرون بکشید، بقیه جمله کامل است. پس بخش مربوط به اکمال دین جمله معترضه است و جناب فخر رازی ربطی به ۱۱ فرآورده گوشتی ندارد.
آیات مربوط به یازده فراورده گوشتی و حرمت آن ها، قبل از آن در سوره نحل آیه ۱۱۵ (که سوره ای مکی است) و در سوره انعام آیه ۱۲۱ (که سوره ای مکی است) در سوره بقره آیه ۱۷۳ و در سوره انعام آیه ۱۴۵ قبلاً نازل شده است؛ البته نه همه ۱۱ مورد بلکه در بعضی آیات ۵ مورد و در بعضی آیات سه مورد. پس مجموعاً این حکم گوشتهای حرام قبل از آیه اکمال دین چهار بار به صورت ناقص آمده بود و اولین باری نیست که نازل می شود که خدا بفرماید با این حکم دینتان را کامل کردم.
پاسخ اصلی این مساله است این است که جناب فخر رازی! الیوم باید چهار صفت داشته باشد.
کفّار مأیوس بشوند. کفار با ۱۱ فرآورده گوشتی مأیوس شدند؟!
دین کامل بشود، چون بعد از این احکام احکام دیگری بر پیغمبر بعد از حجة الوداع نازل شد، پس با این حکم دین کامل نشد.
نعمت تمام بشود.
خدا به چنین دینی راضی بشود.
از ۴ ویژگی نقل شده در آیه حداکثر با اعتقاد فخر رازی، یک ویژگی پوشش داده می شود و آن هم کامل شدن دین که شما دیدید دین کامل هم نشد؛ چون بعد از این احکام، احکام دیگری بر پیغمبر نازل شد. پس چون این ۴ صفت را که منقول در این آیه هست این قول پوشش نمی دهد، لذا است این قول را هم ما نمی‌پذیریم.
نتیجه میگیریم تنها قول قابل قبول در شأن نزول این آیه همانی است که در ۱۶ کتاب تفسیر و تاریخ اهل سنت از طریق ۵ راوی از راویان و اصحاب و تابعین پیغمبر آمده است که این آیه نازل در روز غدیر خم و در موضوع ولایت امیرالمومنین است که آن چهار ویژگی موجود در آیه با نقل حدیث غدیر کاملاً پوشش داده خواهد شد.
بازگشت به صفحه “اثبات ولایت و امامت امیرالمومنین علی علیه السلام“
ثبت دیدگاه