الا مامُ الْحَسَنُ الْمُجتبى علیه الصلوه السّلام :
۱ – مَنْ عَبَدَاللّهَ، عبَّدَاللّهُ لَهُ کُلَّ شَىْءٍ.(۱)
ترجمه :
فرمود: هر کسى که خداوند را عبادت و اطاعت کند، خداى متعال همه چیزها را مطیع او گرداند.
۲ – قالَ علیه السلام : وَنَحْنُ رَیْحانَتا رَسُولِ اللّهِ، وَسَیِّدا شَبابِ اءهْلِ الْجَنّهِ، فَلَعَنَ اللّهُ مَنْ یَتَقَدَّمُ، اَوْ یُقَدِّمُ عَلَیْنا اَحَدا.(۲)
ترجمه :
ه دنباله وصیّتش در حضور جمعى از اءصحاب فرمود: و ما دو نفر – یعنى حضرت و برادرش امام حسین علیهما السلام – ریحانه رسول اللّه صلى الله علیه و آله و دو سرور جوانان اهل بهشت هستیم ، پس خدا لعنت کند کسى را که بر ما پیشقدم شود یا دیگرى را بر ما مقدّم دارد.
۳ – قالَ علیه السلام : وَ إ نّ حُبَّنا لَیُساقِطُ الذُّنُوبَ مِنْ بَنى آدَم ، کَما یُساقِطُ الرّیحُ الْوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ.(۳)
ترجمه :
فرمود: همانا محبّت و دوستى با ما (اهل بیت رسول اللّه صلى الله علیه و آله ) سبب ریزش گناهان – از نامه اعمال – مى شود، همان طورى که وزش باد، برگ درختان را مى ریزد.
۴ – قالَ علیه السلام : لَقَدْ فارَقَکُمْ رَجُلٌ بِالاْ مْسِ لَمْ یَسبِقْهُ الاْ وَّلُونَ، وَلا یُدْرِکُهُ اءَلاَّْخِرُونَ.(۴)
ترجمه :
پس از شهادت پدرش امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام ، در جمع اصحاب فرمود:
شخصى از میان شماها رفت که در گذشته مانند او نیامده است ، و کسى در آینده نمى تواند هم تراز او قرار گیرد.
۵ – قالَ علیه السلام : مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ کانَتْ لَهُ دَعْوَهٌ مُجابَهٌ، إ مّا مُعَجَّلهٌ وَإ مّا مُؤ جَلَّهٌ.(۵)
ترجمه :
فرمود: کسى که قرآن را – با دقّت – قرائت نماید، در پایان آن – اگر مصلحت باشد – دعایش سریع مستجاب خواهد شد – و اگر مصلحت نباشد – در آینده مستجاب مى گردد.
۶ – قالَ علیه السلام : إ نّ هذَا الْقُرْآنَ فیهِ مَصابیحُ النُّورِ وَشِفاءُ الصُّدُورِ.(۶)
ترجمه :
فرمود: همانا در این قرآن چراغ هاى هدایت به سوى نور و سعادت موجود است و این قرآن شفاى دل ها و سینه ها است .
۷ – قالَ علیه السلام : مَنَ صَلّى ، فَجَلَسَ فى مُصَلاّه إ لى طُلُوعِ الشّمسِ کانَ لَهُ سَتْرا مِنَ النّارِ.(۷)
ترجمه :
فرمود: هر که نماز – صبح – را به خواند و در جایگاه خود بنشیند تا خورشید طلوع کند، برایش پوششى از آتش خواهد بود.
۸ – قالَ علیه السلام :إ نَّ اللّهَ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضانَ مِضْمارا لِخَلْقِهِ، فَیَسْتَبِقُونَ فیهِ بِطاعَتِهِ إِلى مَرْضاتِهِ، فَسَبَقَ قَوْمٌ فَفَازُوا، وَقَصَّرَ آخَرُونَ فَخابُوا.(۸)
ترجمه :
فرمود: خداوند متعال ماه رمضان را براى بندگان خود میدان مسابقه قرار داد.
پس عدّه اى در آن ماه با اطاعت و عبادت به سعادت و خوشنودى الهى از یکدیگر سبقت خواهند گرفت و گروهى از روى بى توجّهى و سهل انگارى خسارت و ضرر مى نمایند.
۹ – قالَ علیه السلام : مَنْ اءدامَ الاْ خْتِلافَ إ لَى الْمَسْجِدِ اءصابَ إ حْدى ثَمانٍ: آیَهً مُحْکَمَهً، اءَخاً مُسْتَفادا، وَعِلْما مُسْتَطْرَفا، وَرَحْمَهً مُنْتَظِرَهً، وَکَلِمَهً تَدُلُّهُ عَلَى الْهُدى ، اَوْ تَرُدُّهُ عَنْ الرَّدى ، وَتَرْکَ الذُّنُوبِ حَیاءً اَوْ خَشْیَهً.(۹)
ترجمه :
ت – خود را در مسجد قرار دهد یکى از هشت فایده شاملش مى گردد: برهان ونشانه اى – براى معرفت -، دوست و برادرى سودمند، دانش واطلاعاتى جامع ، رحمت و محبّت عمومى ، سخن و مطلبى که او را هدایت گر باشد، – توفیق إ جبارى – در ترک گناه به جهت شرم از مردم و یا به جهت ترس از عقاب .
۱۰ – قالَ علیه السلام : مَنْ أ کْثَرَ مُجالِسَه الْعُلَماءِ اءطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما وَجَدَ مِنَ الزِّیادَهِ فى نَفْسِهِ، وَکانَتْ لَهُ وَلایَهٌ لِما یَعْلَمُ، وَ إ فادَهٌ لِما تَعَلَّمَ.(۱۰)
ترجمه :
فرمود: هر که با علماء بسیار مجالست نماید، سخنش و بیانش در بیان حقایق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و اندیشه اش باز و توسعه مى یابد و بر معلوماتش افزوده مى گردد و به سادگى مى تواند دیگران را هدایت نماید.
۱۱ – قالَ علیه السلام : تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ، فَإ نْ لَمْ تَسْتَطیعُوا حِفْظَهُ فَاکْتُبُوهُ وَ ضَعُوهُ فى بُیُوتِکُمْ.(۱۱)
ترجمه :
فرمود: علم و دانش را – از هر طریقى – فرا گیرید، و چنانچه نتوانستید آنرا در حافظه خود نگه دارید، ثبت کنید و بنویسید و در منازل خود – در جاى مطمئن – قرار دهید.
۱۲ – قالَ علیه السلام : مَنْ عَرَفَ اللّهَ اءحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْیا زَهِدَ فیها.(۱۲)
ترجمه :
فرمود: هرکس خدا را بشناسد، (در عمل و گفتار) او را دوست دارد و کسى که دنیا را بشناسد آن را رها خواهد کرد.
۱۳ – قالَ علیه السلام : هَلاکُ الْمَرْءِ فى ثَلاثٍ: اَلْکِبْرُ، وَالْحِرْصُ، وَالْحَسَدُ؛ فَالْکِبْرُ هَلاکُ الدّینِ،، وَبِهِ لُعِنَ إ بْلیسُ. وَالْحِرْصُ عَدُوّ النَّفْسِ، وَبِهِ خَرَجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّهِ.
وَالْحَسَدُ رائِدُ السُّوءِ، وَمِنْهُ قَتَلَ قابیلُ هابیلَ.(۱۳)
ترجمه :
هلاکت و نابودى دین و ایمان هر شخص در سه چیز است : تکبّر، حرص ، حسد.
تکبّر سبب نابودى دین و ایمان شخص مى باشد و به وسیله تکبّر شیطان – با آن همه عبادت ملعون گردید.
حرص و طمع دشمن شخصیّت انسان است ، همان طورى که حضرت آدم علیه السلام به وسیله آن از بهشت خارج شد.
حسد سبب همه خلاف ها و زشتى ها است و به همان جهت قابیل برادر خود هابیل را به قتل رساند.
۱۴ – قالَ علیه السلام : بَیْنَ الْحَقِّ وَالْباطِلِ اءرْبَعُ اءصابِع ، ما رَاءَیْتَ بَعَیْنِکَ فَهُوَ الْحَقُّ وَقَدْ تَسْمَعُ بِاءُذُنَیْکَ باطِلاً کَثیرا.(۱۴)
ترجمه :
فرمود: بین حقّ و باطل چهار انگشت فاصله است ، آنچه که را با چشم خود ببینى حقّ است ؛ و آنچه را شنیدى یا آن که برایت نقل کنند چه بسا باطل باشد.
۱۵ – قالَ علیه السلام : اءلْعارُ اءهْوَنُ مِنَ النّارِ.(۱۵)
ترجمه :
فرمود: سرزنش و ننگ شمردن مردم انسان را، آسان تر است از معصیت و گناهى که موجب آتش جهنّم شود.
۱۶ – قالَ علیه السلام : إ ذا لَقى اءحَدُکُمْ اءخاهُ فَلْیُقَبِّلْ مَوْضِعَ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.(۱۶)
ترجمه :
فرمود: وقتى انسان برادر مؤ من – و دوست – خود را ملاقات نمود، باید پیشانى و سجده گاه او را ببوسد.
۱۷ – قالَ علیه السلام : إ نَّ اللّهَ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثا، وَلَیْسَ بِتارِکِکُمْ سُدًى ، کَتَبَ آجالَکُمْ، وَقَسَّمَ بَیْنَکُمْ مَعائِشَکُمْ، لِیَعْرِفَ کُلُّ ذى لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ، واءنَّ ماقَدَرَ لَهُ اءصابَهُ، وَما صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ یُصیبَهُ.(۱۷)
ترجمه :
فرمود: خداوند شما انسان ها را بیهوده و بدون غرض نیافریده و شما را آزاد، رها نکرده است .
لحظات آخر عمر هر یک معیّن و ثبت مى باشد، نیازمندى ها و روزى هرکس سهمیّه بندى و تقسیم شده است تا آن که موقعیّت و منزلت شعور و درک اشخاص شناخته گردد.
۱۸ – قالَ علیه السلام : مَنَ لَبِسَ ثَوْبَ الشُّهْرَهِ، کَساهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ ثَوْبا مِنَ النّارِ.(۱۸)
ترجمه :
فرمود: هرکس لباس شهرت – و انگشت نما، از جهت رنگ ، دوخت ، مد و … – بپوشد، روز قیامت خداوند، او را لباس آتشین خواهد پوشاند.
۱۹ – سُئِلَ علیه السلام : عَنِ الْبُخْلِ؟ فَقالَ: هُوَ اءنْ یَرىَ الرَّجُلُ ما اءنْفَقَهُ تَلَفا، وَما اءمْسَکَهُ شَرَفا.(۱۹)
ترجمه :
از حضرت پیرامون بخل سؤ ال شد؟ در جواب فرمود:
معناى آن چنین است که انسان آنچه را به دیگرى کمک و انفاق کند فکر نماید که از دست داده و تلف شده است و آنچه را ذخیره کرده و نگه داشته است خیال کند برایش باقى مى ماند و موجب شخصیّت و شرافت او خواهد بود.
۲۰ – قالَ علیه السلام : تَرْکُ الزِّنا، وَکَنْسُ الْفِناء، وَغَسْلُ الاْ ناء مَجْلَبَهٌ لِلْغِناء:(۲۰)
ترجمه :
فرمود: انجام ندادن زنا، جاروب و نظافت کردن راهرو و درب منزل ، و شستن ظروف سبب رفاه و بى نیازى مى گردد.
۲۱ – قالَ علیه السلام :السِّیاسَهُ اءنْ تَرْعى حُقُوقَ اللّهِ، وَحُقُوقَ الاْ حْیاءِ، وَحُقُوقَ الاْ مْواتِ.(۲۱)
ترجمه :
فرمود: – مفهوم و معناى – سیاست آن است که حقوق خداوند و حقوق موجودات زنده و حقوق مردگان را رعایت کنى .
۲۲ – قالَ علیه السلام : ما تَشاوَرَ قَوْمٌ إ لاّ هُدُوا إ لى رُشْدِهِمْ.(۲۲)
ترجمه :
فرمود: هیچ گروهى در کارهاى – اجتماعى ، سیاسى ، اقتصادى ، فرهنگى و … – با یکدیگر مشورت نکرده اند مگر آن که به رشد فکرى و عملى و… رسیده اند.
۲۳ – قالَ علیه السلام : اَلْخَیْرُ الَذّى لا شَرَّفیهِ: اءلشُّکْرُ مَعَ النِّعْمَهِ، وَالصّبْرُ عَلَى النّازِلَهِ.(۲۳)
ترجمه :
فرمود: آن خوبى که شرّ و آفتى در آن نباشد شکر در مقابل نعمت ها و صبر و شکیبائى در برابر سختى ها است .
۲۴ – قالَ علیه السلام : یَابْنَ آدَمٍ، لَمْ تَزَلْ فى هَدْمِ عُمْرِکَ مُنْذُ سَقَطْتَ مِنْ بَطْنِ اُمِّکَ، فَخُذْ مِمّا فى یَدَیْکَ لِما بَیْنَ یَدَیْکَ.(۲۴)
ترجمه :
فرمود: اى فرزند آدم از موقعى که به دنیا آمده اى در حال گذراندن عمرت هستى ، پس از آنچه دارى براى آینده ات (قبر و قیامت ) ذخیره نما.
۲۵ – قالَ علیه السلام : إ نَّ مَنْ خَوَفَّکَ حَتّى تَبْلُغَ الاْ مْنَ، خَیْرٌ مِمَّنْ یُؤْمِنْکَ حَتّى تَلْتَقِى الْخَوْفَ.(۲۵)
ترجمه :
فرمود: همانا کسى تو را – در برابر عیب ها و کم بودها – هشدار دهد تا آگاه و بیدار شوى ، بهتر است از آن کسى که فقط تو را تعریف و تمجید کند تا بر عیب هایت افزوده گردد.
۲۶ – قالَ علیه السلام : القَریبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّهُ وَإ نْ بَعُدَ نَسَبُهُ، وَالْبَعیدُ مَنْ باعَدَتْهُ الْمَوَدَّهُ وَإ نْ قَرُبُ نَسَبُهُ.(۲۶)
ترجمه :
فرمود: بهترین دوست نزدیک به انسان آن کسى است که در تمام حالات دلسوز و با محبّت باشد گرچه خویشاوندى نزدیک نداشته باشد.
و بیگانه ترین افراد کسى است که از محبّت و دلسوزى بعید باشد گرچه از نزدیک ترین خویشاوندان باشد.
—————————————————-
۱- تنبیه الخواطر، معروف به مجموعه ورّام : ص ۴۲۷، بحار: ج ۶۸، ص ۱۸۴، ضمن ح ۴۴٫
۲- کلمه الا مامُ الْحَسَن علیه السلام : ۷، ص ۲۱۱٫
۳- کلمه الا مامُ الْحَسَن علیه السلام : ۷، ص ۲۵، بحارالا نوار: ج ۴۴، ص ۲۳، ح ۷٫
۴- إ حقاق الحقّ: ج ۱۱، ص ۱۸۳، س ۲ و ص ۱۸۵٫
۵- دعوات الرّاوندى : ص ۲۴، ح ۱۳، بحارالا نوار: ج ۸۹، ص ۲۰۴، ح ۲۱٫
۶- بحالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۱۱، ضمن ح ۶٫
۷- وافى : ج ۴، ص ۱۵۵۳، ح ۲، تهذیب الا حکام : ج ۲، ص ۳۲۱، ح ۱۶۶٫۲
۸- تحف العقول : ص ۲۳۴، س ۱۴، من لا یحضره الفقیه : ج ۱، ص ۵۱۱، ح ۱۴۷۹٫
۹- تحف العقول : ص ۲۳۵، س ۷، مستدرک : ج ۳، ص ۳۵۹، ح ۳۷۷۸٫
۱۰- إ حقاق الحقّ : ج ۱۱، ص ۲۳۸، س ۲٫
۱۱- إ حقاق الحقّ: ج ۱۱، ص ۲۳۵، س ۷٫
۱۲- کلمه الا مام الحسن علیه السلام : ص ۱۴۰٫
۱۳- اءعیان الشّیعه : ج ۱، ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۱۱، ح ۶٫
۱۴- تحف العقول : ص ۲۲۹، س ۵، بحارالا نوار: ج ۱۰، ص ۱۳۰، ح ۱٫
۱۵- کلمه الا مام حسن علیه السلام : ص ۱۳۸، تحف العقول : ص ۲۳۴، س ۶، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۰۵، ح ۴٫
۱۶- تحف العقول : ص ۲۳۶، س ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۰۵، ح ۴٫
۱۷- تحف العقول : ص ۲۳۲، س ۲، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۱۰، ح ۵٫
۱۸- مستدرک الوسائل : ج ۳، ص ۲۴۵، ح ۴٫
۱۹- اءعیان الشّیعه : ج ۱، ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۱۳، ح ۷٫
۲۰-کلمه الا مام حسن علیه السلام : ص ۲۱۲، بحارالا نوار: ج ۷۳، ص ۳۱۸، ح ۶٫
۲۱- همان مدرک : ص ۵۷٫
۲۲- تحف العقول : ص ۲۳۳، اءعیان الشّیعه : ج ۱، ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۰۵، ح ۴٫
۲۳- تحف العقول : ص ۲۳۴، س ۷، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۰۵، ح ۴٫
۲۴- کلمه الا مام الحسن علیه السلام : ص ۳۵، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۱۱، ح ۶٫
۲۵- إ حقاق الحقّ: ج ۱۱، ص ۲۴۲، س ۲٫
۲۶- تحف العقول : ص ۲۳۴، س ۳، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۰۶، ح ۴٫
—————————
عبدالله صالحی
ثبت دیدگاه