حدیث
سوگند به خدا امام شما سالیان درازی غایب می شود و چشم های مومنین در فراق او اشکباران است

جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ Friday, 29 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 1978 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد دیدگاهها : 187×
پ
پ

اثبات ولایت و امامت امیرالمومنین علی علیه السلام

دکتر محمد هادی قندهاری

بخش هشتم

موضوع: آیه تبلیغ (فراز دوم، شأن نزول)

فایل تصویری

فایل صوتی

دریافت فایل صوتی

متن پیاده شده به زبان انگلیسی

متن پیاده شده به زبان گجراتی

متن پیاده شده:

فخرالدین رازی مفسر بزرگ اهل سنت در تفسیر کبیر در مقام شأن نزول این آیه ده احتمال را بیان می کند، از جمله:
1. مربوط به صدر اسلام در مکه و احاطه پیغمبر به وسیله کفار و مشرکین و انواع تهدیدهای مشرکین:
این احتمال کاملاً غلط است به جهت این که سوره مائده یک سوره مدنی است. اصلاً مربوط به صدر اسلام و حوادث صدر اسلام نمی‌شود و باید دنبال احتمالات دیگری رفت که مربوط به دوران مدینه پیامبر اکرم است.
2. مربوط به حوادث منا در ایام مشرکین است .
3. مربوط به حادثه ای است که یکی از کفار قصد ترور و قتل پیامبر را در حین خواب داشت.
و ……..
ده رویدادی که فخر رازی به عنوان شان نزول این آیه بیان می کند، جز دهمی که بحث غدیر خم هست، بقیه ارتباطی با موضوعات طرح شده در این آیه در ۵ عنوان یادشده را ندارد و فقط حداکثر و الله یعصمک من الناس را توضیح می دهد. به همین جهت هیچ یک از شأن نزول هایی که فخر رازی مطرح می کند نمی‌تواند شأن نزول مقبولی تلقی بشود. چون عبارات متعددی از این آیه در مقام مقایسه با آن شأن نزول، نا مرتبط خواهد بود.
سیاق آیات ملامت اهل کتاب است در این که شما اهل کتاب، تورات و انجیل را اقامه نمی کنید و به تثلیث معتقدید و از توحید فاصله گرفتید و مانند این. تمام عباراتی که قبل از این آیه و بعد از این آیه به کار رفته است، در مورد ملامت اهل کتاب است.
فخر رازی با توجه به سیاق آیات معتقد است که این ابلاغ در مورد اهل کتاب است. پیغمبر موظف به ابلاغ حکمی در مورد یهود و نصارا است و این همه تاکید ها که باید این ابلاغ را انجام بدهی و اگر انجام ندهی رسالت خود را تمام نکرده ای، مربوط به ابلاغ حکمی در بحث اهل کتاب است.
در مقام جواب می گوییم:
1. پیغمبر اکرم با پایان دادن به جریان بنی قریظه در سال پنجم مشکل اهل کتاب را تمام کرده است و بعد از سال پنجم هجری مشکلی به نام اهل کتاب در بین مسلمان ها نداریم. نزول آیه تبلیغ در پایان حیات پیغمبر در روزهای نهایی حیات پیغمبر صلوات الله علیه در سفر حجة الوداع است، لذا نمی تواند این آیه در مورد اهل کتاب باشد.
2. در بحث آیه ولایت اشاره شد که چینش آیات قرآن ابتکار زید بن ثابت و یاران او است. در شیوه آنان ، قرآن به ترتیب نزول آیات جمع آوری نشده که فخر رازی به آن استناد می کند.
اگر قرآن با این چینش از جانب خدا نازل شده بود، در آن صورت سیاق آیات قابل استناد بود یا اگر فخر رازی دلیلی می آورد که آیه تبلیغ و کل آیات اهل کتاب با هم نازل شده اند، آن وقت می‌توانست به سیاق آیات استناد کنیم و الا اشتباه زید بن ثابت در قرار دادن این آیه در دل آیات مربوط به اهل کتاب است. لذا به وحدت سیاق در جایی که ما دلیل نداریم این آیات با هم نازل شده اند، نمی توان استناد کرد.
3. در قرآن آیات زیادی در مذمت اهل کتاب داریم. اما چطور در این آیه عبارت ” و ان لم تفعل فما بلغت رسالته ” آمده است. پس پیغمبر قبلا این کار را انجام داده اند و نمی‌تواند این آیه مربوط به اهل کتاب باشد.
شأن نزول
شأن نزول این آیه مربوط به سفر حجة الوداع است. روایات متعددی از اهل سنت ناظر به این مساله است.
1. تفسیر الدر المنثور مهم ترین و مبسوط ترین تفاسیر روایی اهل سنت تالیف جلال الدین سیوطی از محدثین خبیر و پر اثر اهل سنت است. در این تفسیر چنین آمده :
• و أخرج ابن أبى حاتم و ابن مردويه و ابن عساكر عن أبى سعيد الخدري قال‏ نزلت هذه الآية يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‏ على رسول الله صلى الله عليه و سلم يوم غدير خم في على بن أبى طالب‏
الدر المنثور فى التفسير بالماثور ج‏2
298
این روایت را از ابن ابی حاتم و ابن مردویه و ابن عساکر، از این سه محدث مهم به نقل از ابوسعید خدری نقل می کند: این آیه در روز غدیر خم درباره علی بن ابی طالب علیه السلام نازل شده است.
أخرج ابن مردويه عن ابن مسعود قال‏ كنا نقرأ على عهد رسول الله صلى الله عليه و سلم‏ يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‏ ان عليا مولى المؤمنين‏ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاس‏
الدر المنثور فى التفسير بالماثور ج‏2 298

ابن مردویه از عبد الله بن مسعود صحابی بزرگوار پیغمبر اکرم نقل می کند: ما در زمان پیغمبر آیه را اینطور می خواندیم: این را به مردم ابلاغ کن که علی بن ابی طالب بر مومنین ولایت دارد و اگر این را برای مردم نگویی رسالت الهی ات را انجام ندادی و از مردم و کسانی که بر ولایت علی و حاکمیت او حسد می ورزند، نترس.

پیشنهاد گروه فرهنگی امیدواران
حدیث: نیرنگ

توجه داشته باشید معنی این روایت این نیست که نعوذ بالله قرآن تحریف شده است. عبارتی در آن بوده ولی از آن حذف شده است. معنای این حدیث این است که در زمان رسول خدا این طور از آیه فهمیده می شده که این ابلاغ و این حکم درباره ولایت علی بن ابیطالب است نه این که این عبارت در نص قرآن بوده و بعدا حذف شده است. ما روایاتی با این تعبیر در احادیث سنی و شیعه متعدد داریم که معمولاً محدثین ما آنها را به این صورت تفسیر می کنند.
پس از این احادیث مشخص می شود که اصلاً این آیه در بحث اهل کتاب نیست. در بحث کفار و مشرکین نیست.

2. حاکم حسکانی از دانشمندان قرن پنجم اهل سنت کتاب شواهد التنزیل را درباره آیات نازله در شأن امیرالمومنین علی علیه الصلاة و السلام تنظیم کرده است. او در این کتاب از صفحه ۲۵۰ به بعد روایات فراوان در این جهت نقل کرده است که بعضی از آن ها در ادامه آمده است:
عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ‏ فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‏ الْآيَةَ، [قَالَ:] نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ، أُمِرَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ يُبَلِّغَ فِيهِ، فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ بِيَدِ عَلِيٍّ فَقَالَ: مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ- اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ.
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل ج‏1 251 ح 245

ابن عباس گوید که این آیه در شأن حضرت علی علیه السلام نازل شده است. خداوند به پیغمبر دستور داده است که این آیه را در شان علی بن ابیطالب علیه السلام ابلاغ کند ، پس پیغمبر دست علی بن ابی طالب را گرفتند و فرمودند: «من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه». یعنی به طور کاملاً مشخص نشانگر این مساله است که این آیه از آیات روز غدیر است.
 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي أَوْفَى قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ: يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ، وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‏ ثُمَّ رَفَعَ يَدَيْهِ حَتَّى يُرَى بَيَاضُ إِبْطَيْهِ‏ ثُمَّ قَالَ: أَلَا مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ. ثُمَّ قَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ.
شواهد التنزيل لقواعد التفضيل ج‏1 252 ح 247
عبدالله بن ابی اوفی می گوید: از پیغمبر شنیدم در روز غدیر هجدهم ذی الحجة سال آخر حیات پیغمبر که پیغمبر این آیه را تلاوت فرمودند: یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و آیه را که خواندند ، پیغمبر دستشان را بالا آوردند تا جایی که سفیدی زیر بغل پیغمبر قابل رؤیت بود، سپس ولایت امیرالمومنین را به مردم معرفی کردند که هر کس تا کنون من ولی او بودم ، علی بن ابی طالب پس از من ولی او خواهد بود و بعد فرمودند: خدایا گواه باش که من این را ابلاغ کردم.
بنابراین برخلاف شأن نزول های متعددی که فخرالدین رازی برای گمراه کردن مردم از معنای حقیقی این آیه احتمال می دهد و رقم آنها را به ۱۰ عدد می رساند، این آیه نازله در مکه نیست؛ ناظر در ترور پیغمبر نیست؛ ناظر در حوادث منا نیست؛ ناظر درباره اهل کتاب نیست و تنها شأن نزولی که با همه ۵ مضمون به کار رفته در این آیه تطبیق کامل دارد، بحث غدیر خم است. که ای پیغمبر آنچه را که پروردگار تو به تو ابلاغ کرده است درباره ولایت علی بن ابی طالب ، این را باید به مردم ابلاغ کنی که اگر به فرض محال ابلاغ نکنی هیچ چیزی از رسالت خودت را انجام ندادی. چرا؟ چون ولایت علی حافظ زحمات نبوت تو است. آنچه را که در نبوت و در توحید و در معاد و در اخلاق و احکام گفتی، در هر موضوعی از موضوعات مربوط به قرآن و شریعت برای مردم بیان کردی، علی بن ابیطالب دنبال کننده و حافظ آن ها خواهد بود. لذا است اگر ولایت علی را نگویی چیزی از دین و نبوت تو در میان مردم باقی نمی ماند. این قدر ولایت علی اهمیت دارد.
در روز غدیر آن چنان خداوند مطالب را دقیق محافظت کرد و آن چنان دقیق پیاده شد که هیچ یک از منافقین و کسانی که با ولایت علی بن ابی طالب مخالف بودند – که بعداً به اهل سقیفه شهرت پیدا کردند – کمترین مخالفتی را آن جا نتوانستند ابراز کنند . پس خداوند این تضمین خودش را به خوبی اجرا فرمود.
قرآن در پایان این آیه مخالفین ولایت علی بن ابیطالب را به دلیل مخالفت با حکم خدا با این عبارت معرفی می فرماید: ان الله لا یهدی القوم الکافرین.

 

بازگشت به صفحه “اثبات ولایت و امامت امیرالمومنین علی علیه السلام

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.