«سه موقعیت، سه عکس العمل»

در طول زندگی، گاهی انسان در موقعیت هایی قرار می‌گیرد که برخی ویژگی‌های پنهان شخصیتی وی آشکار گشته و شناخته می‌شود.

“رضایت“، “غضب” و “قدرت” ازجمله این موقعیت‌ها هستند و حالات انسان در هر یک از این سه وضعیت، گویای شخصیت درونی و میزان خودساختگی اوست.

کسی که در حالت رضایت و خرسندی به سر می‌برد، چه بسا از فرط خوشی و خوشحالی، به گناه و باطل کشیده شود؛ ولی اگر خودساخته باشد، مرز طاعت و گناه و حق و باطل را می‌شناسد. این چنین شخصی نه گناه می‌کند و نه به باطل گرایش پیدا می‌کند.

کسی که خشمگین و عصبانی است، گاهی حرف‌های زشت و ناحقی می‌زند و به حدود دیگران تجاوز می‌کند و بعد هم دچار پشیمانی می‌شود. اما افراد خودساخته در حال خشم هم بر خود مسلطند و به ناحق، سخن نمی‌گویند و تصمیم نمی‌گیرند.

فرد قدرتمند نیز گاهی مفتون قدرت و ریاست می‌شود و به حقوق دیگران تجاوز می‌کند؛ ولی اگر خودساخته باشد، قدرت را وسیله ی آزمایش خود می‌داند و حرمت شکنی و ستم نمی‌کند.

مومن، چون از خدا و روز قیامت می‌ترسد و تقوا دارد و به عواقب کار‌های ناپسند آگاه است، نه درحال رضا به گناه کشیده می‌شود، نه درحال خشم سخن ناروا می‌گوید و نه درحال قدرت، زورگویی می‌کند.

امام محمد باقر (علیه السلام) در روایتی، با اشاره به این مضمون، چگونگی عملکرد یک فرد با ایمان را در هنگامی که در شرایط رضا، خشم و قدرت قرار می‌گیرد همین گونه بیان نموده و می‌فرماید:

” مومن، کسی است که هر گاه خوشنود باشد، رضایت و خشنودی، او را در گناه و باطل وارد نمی‌کند. هنگامی که خشمگین شود، خشمش او را از سخن حق بیرون نمی‌برد و هرگاه قدرت یابد، قدرتش او را به تعدی به چیزی که حق او نیست، نمی‌کشاند.” (۱)

(بر گرفته از کتاب “حکمت‌های باقری، ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام باقر (علیه السلام)”، تالیف: “حجه الاسلام جواد محدثی”)

_______________________________

پاورقی:

۱- وسائل الشیعه،جلد ۱۱،صفحه ۱۴۹