درس دوم: (کتاب آفتاب زندگانی)
منجي در قرآن و ديگر كتب آسماني
وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُون.1
ما پس از ذکر (تورات یا همه ی کتاب های آسمانی) در زبور نیز نوشتیم که زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد.
اعتقاد به پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و انتظار ظهور منجی ویژه ی ما مسلمان ها نیست. بشارت به نبوت رسول خدا و امامت ائمه هدی و مژده ی ظهور نجات بخش، در همه ی کتب آسمانی قبل بوده است و پیامبران و مومنان امت های پیشین به آن اعتقاد داشته اند.
همه ی مفسران شیعه و برخی از نویسندگان سنی عبارت عِبادِيَ الصَّالِحُون را در آیه ی فوق مربوط به حضرت مهدی علیه السلام می دانند.2
براساس این آیه شریفه، بشارت ظهور و دولت جهانی مهدی علیه السلام در کتاب زبور حضرت داود علیه السلام و در دیگر کتب آسمانی آمده است و مومنان امت های قبل با این واقعیت آشنا بوده اند. با وجود تحریف کتب آسمانی قبل خوشبختانه هنوز آثاری از این بشارت ها باقی مانده است.3
هنگامی که مژده ظهور آن حضرت، زینت بخش کتاب های آسمانی ادیان گذشته بوده است، آیا قرآن می تواند از این بشارت خالی باشد؟
در قرآن کریم بشارت به ظهور مهدی علیه السلام فراوان ذکر شده است دانشمند بزرگ شیعه در قرن یازدهم علامه سید هاشم بحرانی در کتاب ارجمند خویش المَحَجةُ فی ما نزل فی القائم الحجة صد و بیست آیه را از قرآن مربوط به حضرت مهدی علیه السلام می داند4 و با ذکر روایاتی سخن خویش را به اثبات رسانیده است. یکی از دانشمندان معاصر، تعداد این آیات را تا دویست و شصت و پنج شماره کرده است.5 در حالی که هنوز آیاتی را می توان یافت که جای آن ها در این گونه آثار خالی است.
این آیات فراوان، بیانگر اهمیت و جایگاه اعتقاد به مهدویت است. در روایاتی که در تفسیر این آیات آمده است، اصل ظهور و غیبت آن حضرت، اهداف حکومت ایشان، خصوصیات و حوادث عصر غیبت و ظهور، صفات یاران، اندیشه و اقدامات دشمنان، وظایف ما در برابر آن حضرت و … طرح گردیده است.
تفسیر یا تأویل آیات مورد نظر به حضرت مهدی علیه السلام و ابعاد گوناگون نهضت آن حضرت مخصوص شیعه نیست. دانشمندان سنی نیز در تفاسیر و آثار خویش، دلالت بسیاری از آن ها را بر مهدی علیه السلام پذیرفته اند. یکی از این دانشمندان شیخ سلیمان قندوزی حنفی (1294 ق) است. او در جلد سوم کتاب ینابیع الموده بابی را به بحث مهدویت در قرآن اختصاص داده و در آن پنجاه و پنج آیه را از قرآن در شأن مهدی علیه السلام دانسته است.
پایان بخش این گفتار، نقل دو آیه از آیاتی است که شیعه و سنی آن ها را به قیام حضرت بقیه الله تفسیر کرده اند:
1. خدای متعال در وصف ظهور و حکومت حضرت مهدی علیه السلام می فرماید:
وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين .6
و ما می خواهیم که بر ضعیف نگه داشته شدگان در زمین منت نهیم و آن ها را به پیشوایی برسانیم و وارث (زمین) گردانیم.
مفسران، منظور از «کسانی را که وارث گذشتگان بوده، به پیشوایی می رسند» را امام مهدی علیه السلام دانسته اند.7
2. خدای بزرگ درباره ی قیام و مبارزات پیروز آن حضرت علیه السلام می فرماید:
وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّه …8
و با آن ها بجنگید تا آن که فتنه ای بر جای نماند و دین یکسره از آن خدا گردد.
بنابر تفاسیر شیعه9 و برخی کتب اهل سنت10 این پیکار و نتیجه ی آن – که از بین رفتن همه ی فتنه ها و گمراهی هاست- در عصر ظهور امام مهدی علیه السلام محقق خواهد شد.
به امید آن که خداوند بزرگ ظهور موعود همه ی ادیان حضرت مهدی علیه السلام را نزدیک فرماید.
اكنون مي دانيم:
1- همه اديان به ظهور موعود آسماني بشارت داده اند.
2- مفسران شيعه و سني «عِبادِيَ الصَّالِحُون» را به مهدي عليه السلام و ياران آن حضرت تفسير كرده اند.
3- سيد هاشم بحراني صد و بيست آيه و شيخ سليمان قندوزي پنجاه و پنج آيه در شأن مهدي عليه السلام در كتاب هاي خود گردآوري كرده اند.
4- آيه ي 5 سوره ي قصص، بنا بر تفاسير شيعه و سني، به ظهور و قيام مهدي عليه السلام اشاره مي كند.
پرسش هاي درس2:
1- كدام دانشمند شيعي توانسته است تا صد و بيست آيه در مورد موعود بيابد؟
2- يك آيه از قرآن ذكر كنيد كه اشاره به بشارت ظهور منجي در كتب پيشينيان داشته باشد.
3- كدام دانشمند سني با اختصاص يك فصل از كتاب خود پنجاه و پنج آيه را در شأن مهدي عليه السلام دانسته است؟
4- پيكاري كه همه ي فتنه ها و فسادها را از بين مي برد،كدام است؟
5- آن كه پيشواي آينده است و وارث گذشتگان، چه كسي است؟
______________________
1- انبیا/ 105
2- براي نمونه از آثار دانشمندان سني، رك. عِقدُالدًُرَر (سُلمي شافعي): 217.
3- رك. نجات بخشي در اديان (محمد تقي راشد محصل).
4- اين كتاب با نام: «سيماي حضرت مهدي عليه السلام در قرآن» به فارسي ترجمه شده است.
5- رك. معجم احاديث الامام المهدي (علي كوراني)، جلد
6- قصص/ 5
7- از علماي سني: شواهد التنزيل (حاكم حسكاني) 1: 431 ح 590 ؛ و از شيعه: معاني الاخبار (شيخ صدوق) : 79 ، ح 1.
8- انفال/ 39
9- كافي 8 : 201، ح 243.
10- ينابيع المودة (قندوزي): 423.
ثبت دیدگاه