فضائل ماه مبارک رمضان – شب بیست و هفتم

هشت تذکر در تکمیل مبحث دعا بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام

1️⃣ استجابت دعا به معنای تحقق فوری آن دعا نیست. گاهی شما دعا می کنید، خدا هم دعا را مستجاب می کند و به ملائکه دستور هم می‌دهد، اما دستور تحقق فوری را نمی‌دهد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتی که حضرت موسی علیه السلام و حضرت هارون از خدای عزوجل تقاضا کردند، خدای متعال فرمود: من دعای شما و تقاضای شما را پذیرفتم . دعای آنها در مورد دفع شر فرعون بود. امام صادق علیه السلام می فرمایند: بین استجابت دعا و دفع شر فرعون چهل سال فاصله افتاد، دعا مستجاب شد اما خداوند اجرای این استجابت را بعد از ۴۰ سال قرار داد.
در حدیث دیگری ، راوی به امام صادق علیه السلام می گوید: ممکن است که دعا مستجاب شود اما استجابت آن به تاخیر بیفتد؟ حضرت می فرمایند: بله ممکن است مستجاب شود اما بعد از بیست سال تحقق پیدا کند.

2️⃣ در تقاضا از خدا همت بلند داشته باشید. گرچه گفته اند که حتی در امور جزئی هم دعا کنید اما همت بلند را هم در روایات به ما دستور داده‌اند. یعنی زمانی که در مظان استجابت قرار می گیرید فقط در امور مادی و جزئی از خدا نخواهید. خدا کریم است امور مهم را از خدا تقاضا کنید. مثلا در ماه رمضان از خدا پول و غذا نخواهید، از خدا فرج صاحب الزمان را بخواهید، از خدا عاقبت‌بخیری بخواهید، از خدا مردن بر دین آل محمد علیهم السلام را بخواهید. از خدا بهشت بخواهید. خدمتگزاری آستان مقدس اهل بیت علیهم السلام را تقاضا کنید. حضرت رضا علیه السلام می فرمایند: فردی خدمت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت مرا میشناسید؟ حضرت فرمودند: خودت را معرفی کن. گفت : من همان صاحب خانه هستم که در طائف در ایام جاهلیت شما به منزل من تشریف آوردید و من شما را اکرام کردم. پیامبر فرمودند : خوش‌آمدی حاجتت را بگو . در قبال آن محبتی که به من کردی از من یک تقاضایی بکن که من محبت تو را جبران کنم. گفت : من از شما ۲۰۰ گوسفند با چوپان می خواهم. پیغمبر دستور دادند و در اختیارش گذاشتند. دست خالی آمد و دست پر برگشت . هنگامی که رفت پیامبر فرمودند : چرا این بنده خدا مانند پیرزن بنی اسرائیل از من تقاضا نکرد من که دستش را باز گذاشتم، من که گفتم هرچه می خواهی بخواه چرا از من تقاضای مادی کوچک کرد ؟ بعد حضرت توضیح دادند که پیرزنی در بنی اسرائیل بود که حضرت موسی علیه السلام از او آدرس قبر حضرت یوسف را پرسید .این پیرزن آدرس قبر حضرت یوسف را داد و در قبالش از حضرت موسی تقاضایی کرد و گفت به شرط آنکه بهشت را بر من تضمین کنی. به این تقاضا و همت عالی در دعا گویند.
پس در ماه مبارک رمضان که مظان استجابت دعاست از خدا دعاها و تقاضاهای مهم بخواهید .

3️⃣ عمومی دعا کنید. اگر دعا به نحو عمومی انجام شود به اجابت نزدیکتر است به جای به کار بردن الفاظ متکلم وحده ، متکلم مع الغیر به کار ببرید . رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: هر کدام از شما که دعا می کند دعایش را عمومی قرار دهد و در ادامه حدیث می فرمایند: قبل از دعای برای خودش برای چهل مومن دعا کند.
یعنی برای مومنین و مومنات ، برای شفای همه بیماران دعا کنید.

4️⃣ به زبان دیگران برای خودتان دعا کنید . خدا به حضرت موسی علیه السلام چنین وحی کرد که به زبانی مرا بخوان که به آن زبان تاکنون معصیت انجام نشده است. حضرت موسی که معصوم است و معصیت نمی‌کند، حضرت موسی پرسید: من چطور می توانم به زبانی که با آن معصیت نشده دعا کنم؟ هرکس معصیت کرده با زبان خودش معصیت کرده برای دیگران دعا کن اگر برای دیگران دعا کنی به استجابت نزدیک تر است و ملائکه همان دعا را برای خودت مستجاب می کنند.

5️⃣ به تنهایی و فردی دعا نکنید. مثلا در لیالی قدر در جمع بنشینید و دعا کنید، چون اگر دعای یک نفر در آن جمع پذیرفته شود دعای همه شما پذیرفته خواهد شد. در مورد امام صادق علیه السلام آمده که زمانی که امری بر آن حضرت وارد می شد و آن حضرت را غمگین و محزون می‌کرد، خانواده خود را جمع می کردند و حضرت صادق دعا می کردند و همه خانواده‌ آمین می‌گفتند.
لذا ما هم اگر در جمع دعا کنیم آن دعا به اجابت نزدیکتر خواهد بود.

6️⃣ هیچ وقت تقاضای خودتان را برای خدا مشکل نبینید. برای خدا امر سخت وجود ندارد، همه امور برای خدا ساده است لذا کسی که تقاضای خودش را برای خدا سهل ببیند قطعاً آن دعا به اجابت نزدیکتر است.

7️⃣ در دعاهای ماثور طبق متن دعا تلاوت کنید. در متن دعا تصرف نکنید.. یعنی اگر به صیغه متکلم وحده آمده به صیغه جمع نکنید یا بالعکس و عبارتی هم به آن اضافه نکنید. امام صادق علیه السلام برای رهایی از گمراهی های آخرالزمان دستور دادند که این دعا را زیاد بخوانید که از آن به دعای غریق تعبیر می شود :
یا الله یا رحمان یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک. راوی پرسید: اگر بگویم یا مقلب القلوب و الابصار ، اشکال دارد؟ امام صادق فرمودند: خدا مقلّب القلوب و الأبصار هست اما آنکه من به تو گفتم بگو لفظی به عبارت دعا اضافه نکن . این تعبیر را ما در روایات زیاد داریم .

8️⃣ تلاش کنیم که از مظان استجابت برای دعا استفاده کنیم. مظان استجابت گاهی مربوط به زمان است : مثل شب جمعه و روز جمعه، مثل ماه مبارک رمضان، اوقات نماز در ماه مبارک، لیالی قدر و …..
گاهی مظان استجابت مربوط به مکان است : حرم حضرت سیدالشهدا علیه السلام و بقیه معصومین علیهم السلام .گاهی مظان استجابت مربوط به حالت شماست: مثلاً در قنوت نماز وتر در نماز شب، در سجده بعد از نماز واجب اینها مظان استجابت دعاست.

خدایا به حق حضرت صاحب الزمان ارواحنا له الفدا امر فرج ایشان را هرچه زودتر میسر بفرما. خدایا ما را از بندگان دعا کننده ی خودت قرار بده و دعا های صاحب الزمان را شامل حال همه ما بگردان.

متن کامل روایات شب بیست و هفتم

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ نَزَلَ عَلَى رَجُلٍ بِالطَّائِفِ قَبْلَ الْإِسْلَامِ فَأَكْرَمَهُ فَلَمَّا أَنْ بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص إِلَى النَّاسِ قِيلَ لِلرَّجُلِ أَ تَدْرِي مَنِ الَّذِي أَرْسَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى النَّاسِ قَالَ لَا قَالُوا لَهُ هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ يَتِيمُ أَبِي طَالِبٍ وَ هُوَ الَّذِي كَانَ نَزَلَ بِكَ بِالطَّائِفِ يَوْمَ كَذَا وَ كَذَا فَأَكْرَمْتَهُ قَالَ فَقَدِمَ الرَّجُلُش عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَسَلَّمَ عَلَيْهِ وَ أَسْلَمَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَ تَعْرِفُنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ وَ مَنْ‏ أَنْتَ‏ قَالَ أَنَا رَبُّ الْمَنْزِلِ الَّذِي نَزَلْتَ بِهِ بِالطَّائِفِ فِي الْجَاهِلِيَّةِ يَوْمَ كَذَا وَ كَذَا فَأَكْرَمْتُكَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص مَرْحَباً بِكَ سَلْ حَاجَتَكَ فَقَالَ أَسْأَلُكَ مِائَتَيْ شَاةٍ بِرُعَاتِهَا فَأَمَرَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَا سَأَلَ ثُمَّ قَالَ لِأَصْحَابِهِ مَا كَانَ عَلَى هَذَا الرَّجُلِ أَنْ يَسْأَلَنِي سُؤَالَ عَجُوزِ بَنِي إِسْرَائِيلَ لِمُوسَى ع فَقَالُوا وَ مَا سَأَلَتْ عَجُوزُ بَنِي إِسْرَائِيلَ لِمُوسَى فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ ذِكْرُهُ أَوْحَى إِلَى مُوسَى أَنِ احْمِلْ عِظَامَ يُوسُفَ‏ مِنْ مِصْرَ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْهَا إِلَى الْأَرْضِ الْمُقَدَّسَةِ بِالشَّامِ فَسَأَلَ مُوسَى عَنْ قَبْرِ يُوسُفَ ع فَجَاءَهُ شَيْخٌ فَقَالَ إِنْ كَانَ أَحَدٌ يَعْرِفُ قَبْرَهُ فَفُلَانَةُ فَأَرْسَلَ مُوسَى ع إِلَيْهَا فَلَمَّا جَاءَتْهُ قَالَ تَعْلَمِينَ مَوْضِعَ قَبْرِ يُوسُفَ ع قَالَتْ نَعَمْ قَالَ فَدُلِّينِي عَلَيْهِ وَ لَكِ مَا سَأَلْتِ قَالَ لَا أَدُلُّكَ عَلَيْهِ إِلَّا بِحُكْمِي قَالَ فَلَكِ الْجَنَّةُ قَالَتْ لَا إِلَّا بِحُكْمِي عَلَيْكَ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مُوسَى لَا يَكْبُرُ عَلَيْكَ أَنْ تَجْعَلَ لَهَا حُكْمَهَا فَقَالَ لَهَا مُوسَى فَلَكِ حُكْمُكِ قَالَتْ فَإِنَّ حُكْمِي أَنْ أَكُونَ مَعَكَ فِي دَرَجَتِكَ الَّتِي تَكُونُ فِيهَا- يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي الْجَنَّةِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا كَانَ عَلَى هَذَا لَوْ سَأَلَنِي مَا سَأَلَتْ عَجُوزُ بَنِي إِسْرَائِيلَ.
📚 الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج‏8 ؛ ص155

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيُعَمِّمْ‏ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ.
📚بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج‏90 ؛ ص340

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَانَ أَبِي ع إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ «1» جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْيَانَ ثُمَ‏ دَعَا وَ أَمَّنُوا.
📚الكافي (ط – الإسلامية) ؛ ج‏2 ؛ ص487

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ سَتُصِيبُكُمْ شُبْهَةٌ فَتَبْقَوْنَ بِلَا عَلَمٍ يُرَى وَ لَا إِمَامٍ هُدًى وَ لَا يَنْجُو مِنْهَا إِلَّا مَنْ دَعَا بِدُعَاءِ الْغَرِيقِ قُلْتُ كَيْفَ دُعَاءُ الْغَرِيقِ قَالَ يَقُولُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ ثَبِّتْ‏ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ فَقُلْتُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحِيمُ يَا مُقَلِّبَ‏ الْقُلُوبِ‏ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ‏ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُقَلِّبُ‏ الْقُلُوبِ‏ وَ الْأَبْصَارِ وَ لَكِنْ قُلْ كَمَا أَقُولُ لَكَ يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ‏ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ‏
📚 كمال الدين و تمام النعمة ؛ ج‏2 ؛ ص352