فضائل ماه مبارک رمضان
سخنران: دکتر محمد هادی قندهاری
شب سوم
موضوع: حکمتهای تشریع حکم روزه
فایل تصویری
فایل صوتی
حکمتهای تشریع حکم روزه
احکام الهی بدون دلیل نیست ، خدای متعال حکیم است و همه دستورات او حکیمانه است. هیچ کاری از کارهای خدا و هیچ فرمانی از فرمان های خدا بی جهت و لغو و بیهوده نیست .در قرآن و همچنین در روایات درباره علت های حکم روزه ۵ بیان آمده است. بعضی از آنها حکمت اصلی حکم روزه است و بعضی دیگر فواید و آثار و حکمت های جانبی و فرعی روزه است.
حکمت اول: تمرین تقوا
قرآن می فرماید:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ( بقره، 183)
اى افرادى كه ايمان آوردهايد! روزه بر شما نوشته شده، همانگونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهيزكار شويد.
افزایش تقوا از حکمتهای مهم روزه است. رمضان ماه تمرین تقوا است.
حکمت دوم : تثبیت اخلاص
در بعضی از روایات فرموده اند حکمت فرمان به روزه تمرین اخلاص و تثبیت کننده خلوص نیت در افراد است .واقعا اخلاص می خواهد که کسی از اذان صبح تا اذان مغرب ، حتی در تابستان و در گرما و با داشتن مشاغل، چیزی نخورد و چیزی ننوشد. این اخلاص فرد را بالا‌می برد.
امیرالمومنین حضرت علی سلام الله علیه در روایتی می فرمایند :
فرض اللّه …. الصّيام ابتلاء لإخلاص الخلق
غرر الحكم و درر الكلم، ص: 488
روزه آزمایشی است که خدای متعال می‌خواهد مخلوقات با اخلاص را مشخص کند، می‌خواهد افراد را بر اساس اخلاص مورد ارزیابی و امتحان قرار دهد .
حضرت زهرا سلام الله علیها نیز در خطبه ای که در مسجد در زمان خلیفه اول ایراد فرمودند ، تعبیری مشابه در مورد حکمت روزه دارند و می‌فرمایند:
فَرَضَ اللَّهُ الصِّيَامَ تَثْبِيتاً لِلْإِخْلَاصِ
خدای متعال روزه را بر مردم واجب کرد به دلیل تثبیت اخلاص آنان.
حکمت سوم: زکات بدن
با روزه و گرسنگی و تشنگی بدن تکیده و ضعیف می شود، این ضعف و تکیدگی و حتی گاهی کاهش وزن در پایان ماه رمضان ، به این معناست که زکات بدن را در راه خدا پرداخت کرده اید.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
وَ لِكُلِّ شَيْءٍ زَكَاةٌ وَ زَكَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّيَامُ
الكافي ، ج7 ، ص369
برای هرچیزی زکاتی است و زکات بدن ها ، روزه است.
حکمت چهارم : یادآوری تشنگی و گرسنگی قیامت
با روزه و گرسنگی و تشنگی که در روزه بر انسان وارد می‌شود ، انسان متذکر به گرسنگی و تشنگی قیامت می شود، معاد باور می شود .
در روایتی از حضرت رضا سلام الله علیه داریم که:
إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِكَيْ يَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ فَيَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ الْآخِرَةِ
وسائل الشيعة ؛ ج10 ؛ ص9
همانا مردم امر به روزه شدند تا بخاطر سختی گرسنگی و تشنگی آن ، متذکر و متوجه به گرفتاری های عالم آخرت بشوند.
پس روزه زمینه را برای آمادگی برای سفر آخرت فراهم می کند.
حکمت پنجم : همدردی با فقراء
بخاطر گرسنگی و تشنگی روزه، درد فقرا را متوجه می شویم و به آنها رسیدگی می کنیم .وقتی وجدان کنیم که فقرا چه می‌کشند در این صورت بیشتر به یاد آنها خواهیم بود.
در روایت داریم :
سُئِلَ الْحُسَيْنُ علیه السلام لِمَ افْتَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى عَبْدِهِ الصَّوْمَ فَقَالَ علیه السلام لِيَجِدَ الْغَنِيُ مَسَّ الْجُوعِ فَيَعُودَ بِالْفَضْلِ عَلَى الْمَسَاكِينِ
بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج93 ، ص375
از امام حسین علیه السلام سوال شد که چرا خدای عز و جل روزه را بر بندگان واجب کرد؟ فرمودند برای این که ثروتمندان گرسنگی را بچشند و به این ترتیب به یاد فقرا بیفتند و به فقرا تفضل کنند.
عن حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِيِّ علیه السلام لِمَ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الصَّوْمَ فَوَرَدَ فِي الْجَوَابِ لِيَجِدَ الْغَنِيُّ مَسَّ الْجُوعِ فَيَمُنَّ عَلَى الْفَقِيرِ
بحار الأنوار (ط – بيروت) ؛ ج93 ؛ ص369
حمزة بن محمد گويد : به امام يازدهم حسن عسكرى علیه السلام نوشتم : چرا خداى عز و جل روزه را واجب كرده ؟ پاسخ آمد: براى آنكه توانگر درد گرسنگى را بچشد و به فقیر بخشش كند.
خدایا امر فرج امام زمان را برسان و به همه ما توفیق روزه واقعی و تحقق این ۵ حکمت ماه رمضان را عنایت بفرما.
Virtues of Mahe Ramazan
3rd Short Lect of Aga Hadi
Shariee reasons for Fasting
The Ahkam of Islam are not without their reasons. Allah is Hakeem. All His commands and orders are rooted in wisdom. Every order of Allah has some logic and rationale. None of them are futile and in vain.
In the light of Quran and Hadees, five reasons have been enumerated behind the wisdom of fasting. Some of them are the primary reasons while some are secondary reasons
📌 To habituate for Piety
“O those who believe! Fasting has been ordained for you like it was ordained for those before you. Perhaps you may become pious” (Surah Baqarah, v 183)
Acclimatising and making one’s self accustomed to Taqwa is the primary aim of fasting. Ramzan is the month of training one’s self for Taqwa.
📌 To reinforce sincerity
In some traditions, the purpose of fasting has been mentioned as establishing and strengthening sincerity. Really it requires a huge amount of sincerity and integrity to abstain from eating and drinking right from the Azan of Subh till sunset. And that too in these hot summer days along with being engrossed in our routine works. This sincerity raises a person to a higher level.
In a hadees, Ameerul Momeneen (as) says about the purpose of fasting – & “And Allah made the fasts obligatory… To examine the sincerity of His creatures” (Ghurar)
Fasting is an examination, as Allah wants to identify (and honour) His creatures on the yardstick of sincerity.
J Zehra (sa) – in the sermon that she gave in the masjid in the rein of the 1st caliph – too has spoken on similar lines about the purpose of fasting. She said, “Allah has made fasts wajib as a proof of their sincerity.”
📌 Zakat of the body
While fasting, the body gets tired and weak due to hunger and thirst. This hunger, thirst – and even the loss of weight – is a means of paying the Zakat of our body.
Holy Prophet (s.a.w.a) says,”For everything there is a Zakat. And the Zakat of the body is fasting” (Kafi 7/359)
📌 Remembering the hunger and thirst of Qiyamat
By the hunger and thirst that a person feels during fasting, his attention is drawn to the hunger and thirst of Qiyamat. He gets an insight into Maad and his belief in it is strengthened.
Imam Reza (as) says, “Fasting has been obligatory upon the people so that by its hunger and thirst they should become attentive to the hunger and thirst of the Hereafter” (Wasailush Shia, 10/9)
Hence, fasts prepare the grounds to become heedful about the Hereafter.
📌 Sympathy for the poor
Due to the hunger and thirst of fasting, a person becomes aware of the plight of the poor and reaches out to them. When a person realises what the poor have to go through in life, he becomes more compassionate to them and tries to help them. It was asked from Imam Husain (as) “Why has Allah made fasting obligatory?” He (as) replied, “So that the rich get a taste of hunger and reach out to the poor with compassion.” (Behaar, 93/375)
A similar hadees is also narrated by Imam Askari (as) when he was asked about the purpose of fasting. (Behaar 93/369)
🤲🏻 O Allah! Hasten the Zuhoor of Imam Zamana(as). And grant us the Taufeeq to fast in the real sense and bless us with these 5 wisdoms about fasting. 🤲🏻
ثبت دیدگاه