حدیث
سوگند به خدا امام شما سالیان درازی غایب می شود و چشم های مومنین در فراق او اشکباران است

جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ Friday, 29 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 1978 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد دیدگاهها : 187×
پ
پ

علمای شیعه و سنی در مورد عالم بزرگ شیعه مطالبی گفته اند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:

شیخ مفید از دیدگاه دانشمندان شیعه

نجاشی، شاگرد نامدار و مورد اعتماد شیخ مفید در حقّ او گوید: نجاشی‌ پس‌ از ذکر نام‌ و نسب‌ او تا «یعرب‌ بن‌ قحطان‌» جدّ نژاد عرب‌ می‌نویسد: “استاد ما رضی‌الله‌ عنه‌ است‌. جایگاه‌ والای‌ او در فقه‌ و کلام‌ و روایت‌ و وثاقت‌ و دانش‌ مشهورتر از آنست‌ که‌ وصف‌ شود.”

«محمّد بن محمّد بن نعمان بن عبدالسّلام بن جابر بن نعمان بن سعید بن جبیر، شیخ و استاد ما – که رضوان خدا بر او باد – فضل او در فقه و حدیث، و ثقه بودن او مشهورتر از آن است که توصیف شود. او تألیفات متعدّدی دارد که از آنهاست: المقنعه، الارکان فی دعائم الدّین، الایضاح و الافصاح در امامت، الارشاد العیون و المحاسن و … .»

شیخ طوسی شاگرد ارزنده مکتب شیخ مفید، درباره ی او در فهرست می ‎نویسد:

«محمّد بن محمّد بن نعمان، معروف به ابن المعلم، از متکلّمان امامیّه است. در عصر خویش ریاست و مرجعیّت شیعه به او منتهی گردید. در فقه و کلام بر هر کس دیگر مقدم بود. حافظه ی خوب و ذهن دقیق داشت و در پاسخ به سؤالات حاضر جواب بود. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ دارد… .»

فقیه بزرگوار ابویعلی جعفری که عنوان دامادی و جانشینی شیخ را نیز دارد، در حقّ استاد خویش گوید:

«او اندکی از شب را می‎خوابید و باقی شبانه روز را یا نماز می‎خواند یا مطالعه می‎کرد یا درس می ‎گفت یا قرآن تلاوت می ‎کرد… .» تمام دانشمندان که به نوعی به شرح حال او پرداخته ‎اند، او را با جلالت قدر و عظمت علمی توصیف نموده ‎اند.

ابن‌ شهر آشوب‌ از وی‌ چنین‌ یاد می‌ کند: «شیخ‌ مفید، ابوعبدالله‌ محمّد بن‌ نعمان‌ حارثی‌ بغدادی‌ عکبری ‌… شاگرد ابوجعفر ابن‌ قولویه‌، و ابوالقاسم‌ علی‌ بن‌ محمّد رفاء، و علی‌ بن‌ ابی‌الجیش‌ بلخی‌ بود. حضرت‌ صاحب‌الزمان‌ او را ملقّب‌ به‌ “شیخ‌ مفید” نمود.»

علّامه‌ ی حلّی‌ نیز اینگونه می‌ نویسد: «محمّد بن‌ محمّد بن‌ نعمان‌ مکنّی‌ به‌ “ابوعبدالله” و ملّقب‌ به‌ “مفید” است‌. مفید معروف‌ به‌ “ابن‌المعلّم” بود و از بزرگترین‌ مشایخ‌ شیعه‌ و رئیس‌ و استاد آنهاست‌. کلّیه‌ دانشمندان‌ ما که‌ بعد از وی‌ آمده‌اند از دانش‌ او استفاده‌ نموده‌اند.

 فضل‌ و دانش‌ او در فقه‌ و کلام‌ و حدیث‌ مشهورتر از آن‌ است‌ که‌ به‌ وصف‌ آید. او موثّق‌ ترین‌ و داناترین‌ علمای‌ عصر خود بود. ریاست‌ علمی‌ و دینی‌ طایفه‌ ی شیعه‌ ی امامیه‌ در زمان‌ او به‌ وی‌ منتهی‌ گشت‌.»

شهید قاضی‌ نورالله‌ شوشتری‌ در کتاب‌ فارسی‌ خود “مجالس‌المؤمنین‌” سخن‌ مفصّل‌ خود پیرامون‌ شخصیت‌ او را بدین‌ گونه‌ آغاز می‌ کند: “… افادت‌ پناهی‌ که‌ عقل‌ مستفاد از قوّت‌ قدسیه‌ او مستفید، و فکر فلک‌ پیمای‌ او با ملأ اعلی‌ در گفت ‌و شنید بود. مجتهدی‌ قدسی‌ ضمیر، و متکلمی‌ نحریر، شاهبازی‌ تیزآهنگ‌، و بدیهه‌ پردازی‌ فیروزچنگ‌، اشاعره‌ از سطوت‌ مناظره‌ او در کنج‌ اعتدال‌، و حال‌ ارباب‌ اعتزال‌ از دهشت‌ مباحثه‌ او مانند.”

علّامه ی بحرالعلوم نیز می ‎گوید: “«محمّد بن‌ محمّد بن‌ نعمان‌ ابوعبدالله‌ مفید، استاد استادان‌ بزرگ‌ و رئیس‌ رؤسای‌ ملّت‌ اسلام‌، گشاینده‌ درهای‌ تحقیق‌ با اقامه‌ ی دلیل‌ و برهان‌ با بیان‌ روشن‌ خویش‌، سرکوب ‎گر فرقه‌ های‌ گمراه‌، دانشمندی‌ که‌ تمامی‌ جهات‌ فضل‌ و دانش‌ در وی‌ گرد آمده‌ و ریاست‌ علمی‌ و دینی‌ به‌ او منتهی‌ گشته‌ بود.”

شیخ مفید از دیدگاه دانشمندان اهل سنّت

علاوه بر دانشمندان شیعه، بزرگان و موّرخین اهل سنّت نیز او را با علم و فضل و تقوا ستوده‎ اند:

ابن‌ حجر عسقلانی نیز می‎نویسد: “دانشمند بزرگ‌ رافضه‌ (شیعه‌) ابوعبدالله‌ بن‌ معلّم‌، صاحب‌ تصانیف‌ بدیع‌ است‌ که‌ دویست‌ کتاب‌ دارد. او به‌ خاطر عضدالدوله‌ قدرتی‌ بزرگ‌ داشت‌. هشتاد هزار رافضی‌ (شیعه‌) جنازه‌ او را تشییع‌ کردند. در سال‌ ۴۱۳ وفات‌ یافت‌. خطیب‌ بغدادی‌ نوشته‌ است‌ “مفید” کتاب‎ های‌ بسیاری‌ در گمراهی‌ شیعه‌! و دفاع‌ از اعتقاد آنها و نکوهش‌ از صحابه‌ و تابعین‌ و ائّمه‌ ی دین‌ و مجتهدین‌ نوشته‌ است. او با کتاب‎ ها و نظریاتش‌ بسیاری‌ را گمراه‌ ساخت‌! تا این‌ که‌ خداوند اهل‌ تسنن‌ را با مرگ‌ وی‌ آسوده‌ گردانید.” سپس‌ ابن‌ حجر می‌ گوید: “مفید بسیار پارسا و فروتن‌ و پاسدار علم‌ بود. گروهی‌ از دانشمندان‌ از محضرش‌ برخاستند، و در بزرگداشت‌ مکتب‌ تشیع‌ جایگاهی‌ عالی‌ یافت‌، تا جایی‌ که‌ گفته‌ اند او بر هر دانشمند بلند قدری‌ منّت‌ دارد. پدرش‌ در “واسط‌” معلّم‌ بود، و مفید در آنجا متولّد گردید. بعضی‌ هم‌ گفته‌ اند در “عکبرا” متولّد شده‌ است‌.” می‎گویند عضدالدوله‌ برای‌ ملاقات‌ او به‌ خانه‌ اش‌ می‌ رفت‌ و هرگاه‌ بیمار می‌ شد به‌ عیادتش‌ می‌ شتافت‌. 

شریف‌ ابویعلی‌ جعفری‌ داماد مفید گفته‌ است‌:

پیشنهاد گروه فرهنگی امیدواران
زینب سلام الله علیها کیست؟

 “مفید جز اندکی‌ از شب‌ را نمی‌ خوابید. سپس‌ برمی‌ خاست‌ و به‌ نماز می‌ ایستاد، یا مطالعه‌ می‌ کرد، یا مشغول‌ تلاوت‌ قرآن‌ می‌ گشت‌.”

ابن حجر عسقلانی در ادامه می‎گوید: «او بسیار عابد و زاهد و اهل خشوع و تهجّد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسیاری از محضر او بهره بردند. او بر تمام شیعیان حق دارد. پدرش در واسط زندگی می‎کرد و به آموزگاری می ‎پرداخت. او در عکبری کشته شد. گفته می ‎شود که عضدالدّوله به ملاقات او می‎ شتافت و هنگام مرض به عیادت او می ‎رفت.»

عماد حنبلی، یکی دیگر از دانشمندان اهل سنّت از تاریخ ابن ابی طی حلبی در مورد او نقل کرده است:

«او بزرگی از بزرگان امامیّه و رئیس بخش فقه و کلام و مباحثه می‎ باشد. او با پیروان هر عقیده به مباحثه و مناظره می ‎پرداخت. موقعیت شایان توجّهی در تشکیلات دولت آل بویه داشت. او صدقه فراوان می ‎داد. بسیار اهل خشوع و تهجّد، و اهل نماز و روزه و خوش لباس بود. او مورد زیارت و ملاقات عضدالدّوله قرار می‎ گرفت. جثّه ی او چهار شانه و لاغر و گندمگون بود. نزدیک ۷۶ سال عمر کرد و بیش از ۲۰۰ جلد تألیف دارد. تشییع جنازه ی او شهرت دارد. در تشییع او بیش از ۸۰ هزار نفر از شیعیان شرکت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود. رحمت خدا بر او باد … .»

شیخ‌ عبدالله‌ یافعی، یکی دیگر از دانشمندان اهل سنّت، در “مرآت‌الجنان‌” ضمن‌ وقایع‌ سال‌ ۴۱۳ و دانشمندانی‌ که‌ در آن‌ سال‌ درگذشته‌ اند می‌ نویسد: “در این‌ سال‌ وفات‌ یافت‌ دانشمند شیعه‌ و پیشوای‌ رافضه‌ صاحب‌ تصانیف‌ بسیار، رئیس‌ آنها معروف‌ به‌ “مفید و ابن‌معلّم‌” وی‌ در کلام‌ و فقه‌ و جدل‌ استاد فرزانه‌ بود. او در دولت‌ “آل‌ بویه‌” با طرفداران‌ هر مسلک‌ و عقیده‌ ای‌ با جلالت‌ و عظمت‌ مناظره‌ می‌ کرد.

«در آن سال بود که عالم بزرگ شیعه وفات نمود. او صاحب تألیفات فراوان و شیخ بزرگ امامیّه، معروف به «مفید» و «ابن المعلّم» بود. او در علم کلام، فقه و جدل تبحّر داشت و در مناظرات با هر صاحب عقیده شرکت می جست و در تشکیلات آل بویه با جلالت و احترام زندگی می کرد.»

شیخ بزرگوار ما در سال ۴۱۳ در بغداد، پس از ۷۵ سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجلیل فراوان مردم و قدردانی علما و فضلاء قرار گرفت. و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسی که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن برای ادای نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است.

هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سیّد مرتضی علم الهدی بر او نماز گزارد و در حرم مطهّر امام جواد(علیهالسّلام) پائین پای آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید.

ابن‌ ندیم‌ که‌ از معاصران‌ شیخ‌ مفید بوده‌ و مانند او در بغداد می ‎زیسته‌ در فهرست‌ خود نوشته‌ است‌: «ابن‌ المعلّم‌، ابوعبدالله ریاست‌ متکلّمین‌ شیعه‌ در عصر ما به‌ وی‌ رسیده‌ است‌. او در علم‌ کلام‌ (عقاید و مذاهب‌) به‌ روش‌ مذهب‌ شیعه‌ بر همه‌ کس‌ پیشی‌ دارد. دانشمندی‌ باهوش‌ و بافر است‌. من‌ او را دیده‌ام‌، دانشمندی‌ عالی قدر است‌… .»

در جای‌ دیگر می‌ نویسد: «ابوعبدالله‌ محمّد بن‌ محمّد بن‌ نعمان‌، ریاست‌ وی‌ بر اصحاب‌ خود از شیعه‌ امامیّه‌ در فقه‌ و کلام‌ و آثار، در زمان‌ ما به‌ وی‌ منتهی‌ گشته‌ است‌. ولادت‌ او در سال‌ ۳۳۸ هجری‌ روی‌ داده‌ است‌.»

ابن‌ جوزی‌ دانشمند مشهور که‌ او نیز هم‌ عصر شیخ‌ مفید بوده‌ در وقایع‌ سال‌ ۴۱۳ قمری می‌ نویسد: «محمّد بن‌ محمّد بن‌ نعمان‌ ابوعبدالله‌ معروف‌ به‌ ابن‌ معلّم‌، پیشوای‌ شیعه‌ امامیّه‌ و دانشمند آنها بود، و کتاب ‎ها بر اساس‌ مذهب‌ آنان‌ تصنیف‌ کرده‌ است‌. سیّدمرتضی‌ از جمله‌ شاگردان‌ اوست‌. ابن‌ معلّم‌ مجلس‌ مناظره‌ای‌ در خانه‌ اش‌ منعقد ساخته‌ بود که‌ در آن‌ عموم‌ دانشمندان‌ گرد می‌ آمدند، او در نزد امرای‌ اطراف‌ که‌ متمایل‌ به‌ مذهب‌ وی‌ بودند، مقامی‌ عالی‌ داشت‌. در ماه‌ رمضان‌ این سال‌ وفات‌ یافت‌. سیّدمرتضی‌ او را مرثیه‌ گفت‌.»

ابن‌ ابی‌طی‌ می‌گوید: “وی‌ از مستمندان‌ دستگیری‌ بسیار می‌ کرد، فروتنی‌ و خشوع‌ وی‌ زیاد، و نماز و روزه‌ اش‌ فراوان‌، و لباسش‌ زبر بود. گاهی‌ عضدالدّوله نیز‌ شیخ‌ مفید را زیارت‌ می‌ کرد. مفید شیخی‌ متوسط ‌القامه‌، لاغر اندام‌ و گندم‌ گون‌ بود. هفتاد و شش‌ سال‌ زندگی‌ کرد. بیش‌ از دویست‌ کتاب‌ تصنیف‌ کرده‌ است‌. ماجرای‌ جنازه‌ ی او مشهور است‌. زیرا هشتاد هزار نفر از رافضیان‌ و شیعیان‌ او را تشییع‌ کردند. خدا شرّ اهل‌ تسنن‌ را از او آسوده‌ گردانید! وفات‌ او در ماه‌ رمضان‌ اتفاق‌ افتاد.”

ثبت دیدگاه

یک پاسخ برای “فضایل اخلاقی شیخ مفید در نگاه شیعه و سنی”
  1. سلام
    مطالب و …. شما را همیشه دنبال میکنم ،اما بهتره بیشتر فایل صوتی و تصویری بزارید.
    اگه هم قالب سایتتون را عوض کنید بهتر میشه.
    یا طرید

    پاسخ
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.