سوال:
با توجه به آیه ی شریفه :
وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلي نِساءِ الْعالَمين
این سوال برای افرادی پیش آمده که آیا حضرت مریم سلام الله علیها مقامی بالاتر از حضرت زهرا سلام الله علیها دارند؟
پاسخ:
حضرت مريم برتر زنان زمان خود بودند، اما حضرت زهرا سلام الله علیها برتر زنان همهي زمانها بودند:
مستند این ادعا، استعمال قرآن از واژه عالمین، روایات اهل بیت علیهم السلام و سخن مفسران شیعه و سنی در این باره است.
- استعمال قرآن از واژه « عالمین»
با توجه به استعمالاتی که در قرآن شده ، مشخص می شود که واژه عالمین در قرآن، گاهی بر مردم یک بخش از زمان اطلاق می شود. برای مثال پیرامون آیه شریفه وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ که خداوند به بنی اسرائیل می فرماید: ما شما را بر عالمیان برتری دادیم کسی از مسلمانان تردید نمی کند که این آیه شخص پیامبر را شامل نمی شود در حالی که ظاهر این آیه عام است و تخصیصی نخورده است.
سیوطی در تفسیرش پیرامون آیه شریفه وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ می گوید: اینان بر عالمیانی که در آن زمان بودند برتری داشتند.
الدر المنثور فی تفسیر المأثور، سیوطى، جلال الدین، ج 1، ص 68
فخررازی مفسر بزرگ اهل سنت در توجیه این مطلب که آیه شریفه «وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ» شامل پیامبر (ص) نمیشود، میگوید: برتری بنی اسرائیل شامل کسانی میشود که در زمان آنان موجود بودند، امّا پیامبر در آن زمان موجود نبود و زمانی که موجود نبود پس از عالمین شمرده نمیشود .
مفاتیح الغیب، فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، ج 2، ص 444
لذا می گوید: یعنی بر عالمیان زمان خودشان.
مفاتیح الغیب، فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر ، ج 3، ص 484.
- تفاسیر سنی
برخی مفسرین اهل سنت حضرت مريم را برتر زنان زمان خود میدانند، اما حضرت زهرا سلام الله علیها برتر زنان همهي زمانها عنوان میکنند.
«وَ اصْطَفاكِ عَلي نِساءِ الْعالَمين»، يعني اختارك علي نساء العالمين في زمانك. يعني خداوند تو را بر زنان جهان در عصر خودت برگزيد.
جامع البيان لإبن جرير الطبري، ج 3، ص 357
«وَ اصْطَفاكِ عَلي نِساءِ الْعالَمين»: علي نساء ذلك الزمان الذي هم فيه. يعني آن زناني كه در عصر حضرت مريم بودند.
تفسير إبن أبي حاتم الرازي، ج 2، ص 647.
سیوطی در تفسیر آیه شریفه «عَلى نِساءِ الْعالَمِینَ» نیز می گوید: یعنی از میان امت زمان خودش.
در المنثور فی تفسیر المأثور، ج 2، ص 24.
یکی دیگر از مفسران اهل سنت نیز می گوید: خداوند مادر عیسی (حضرت مریم) را برگزید و او را از هر پلیدی پاک گردانید و او را بر زنان زمانش برتری بخشید.
التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، طنطاوى، سید محمد، ج 2، ص 101.
- روایت و تفاسير شيعه
اهل بيت عليهمالسلام -که مبين قرآن هستند- فرمودهاند: کلمه «عالمين» در مورد حضرت مريم سلام الله علیها ، تنها مربوط به زمان خودشان بوده ولي در مورد حضرت زهراسلام الله عليها، براي تمام دوران است.
امام صادق عليهالسلام ميفرمايد:
إنما سميت فاطمة عليهاالسلام محدثة، لأن الملائكة كانت تهبط من السماء فتناديها كما تنادي مريم بنت عمران فتقول: يا فاطمة! الله اصطفاك و طهرك و اصطفاك علي نساء العالمين، يا فاطمة! إقنتي لربك و اسجدي و اركعي مع الراكعين، فتحدثهم و يحدثونها، فقالت لهم ذات ليلة: أليست المفضلة علي نساء العالمين مريم بنت عمران؟ فقالوا: إن مريم كانت سيدة نساء عالمها و ان الله عزوجل جعلك سيدة نساء عالمك و عالمها و سيدة نساء الأولين و الآخرين.
فاطمه سلاماللهعليها را به خاطر اين محدّثه ناميدند كه فرشتگان از آسمان فرود ميآمدند و آن حضرت را صدا ميكردند همانطوري كه مريم دختر عمران را صدا ميزدند. فرشتگان ميگفتند: اي فاطمه! خدا تو را برگزيد و پاكيزهات نمود و بر تمام زنان عالم برگزيد. اي فاطمه! پروردگارت را بخوان و سجدهاش نما و با ركوعكنندگان ركوع كن. بدين ترتيب حضرتش با آنها سخن ميگفت و آنها نيز با آن حضرت حديث و سخن ميگفتند. شبي فاطمه سلاماللهعليها به فرشتگان فرمود: مگر مريم بنت عمران بر تمام زنان عالم برتري ندارد؟ فرشتگان گفتند: مريم بانو و سرور زنان عالم خودش بود و خداوند عزّوجلّ تو را بانو و سرور زنان عالمِ خودت و عالمِ مريم قرار داده و تو سرور تمام زنان عالم هستي از اوّلين تا آخرين.
علل الشرائع للشيخ الصدوق، ج 1، ص 182 ؛ بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج 14، ص 206
مفضل بن عمر نقل کردهاست که به امام صادق عليهالسلام گفتم: دربارهي اين سخن رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم، در مورد فاطمه سلام الله عليها که او سيد و سرور زنان جهانيان است،مارا با خبر کن. آيا او سرور زنان روزگار خودش مي باشد؟
فرمود: آن درمورد مريم است. او سيده و سرور زنان دنياي خودش بود، ولي فاطمه سلام الله عليها سيد و سرور زنان تمام دوران ميباشد؛ از اول تا آخر.
معاني الاخبار، ص 107، ح 1
ثبت دیدگاه